POLITIEKE BESPIEGELINGEN - Burgerparticipatie … best lastig!

Onze gemeente is gebaat bij betrokken burgers, die bereid zijn om mee te denken en te doen. De collectieve kennis en kunde van onze 25.000 inwoners is van enorme waarde, en kan worden ingezet voor betere oplossingen, met een groter draagvlak. Zo staat het ook duidelijk in de plannen van het college van B&W. De praktijk blijkt echter weerbarstig.

Ooit gehoord van de term ‘maatschappelijk middenveld’? Deze term was voor mij nieuw toen ik in 2002 werd gekozen in de gemeenteraad, voor – toen nog – LO. Ik leerde snel bij, en begreep dat het ging om een breed scala aan organisaties en verenigingen die we ‘in het midden’ tussen de overheid, de markt en het individu kunnen zien. Zij vertegenwoordigen belangen van grotere groepen die iets gemeenschappelijks nastreven, bijv. op het gebied van cultuur, milieu, sport of buurt / wijk.

Als verse volksvertegenwoordiger werd het mij snel duidelijk dat deze partijen een belangrijke participerende rol spelen binnen (en buiten) de grenzen van onze gemeente. Veelal ging het om vrijwilligers, die opkwamen voor de belangen van hun club, en op vrijwillige basis veel tijd staken in het verwezenlijken van hun doelen en activiteiten. Het was (is) zaak om goede contacten met hen te onderhouden, te luisteren naar hun zorgen en wensen en waar mogelijk – en passend in de politieke overtuiging - deze te faciliteren. Zo gezegd, zo gedaan.

Nu was mijn aandachtsgebied “Ruimte & Groen”, waar het vaak om bouwplannen ging. Neem het (nieuwe) winkelcentrum Lange Voort, Haaswijkplein en de wijk Poelgeest. Daarin werd mij vrij snel duidelijk dat “participatie” vaak gefrustreerd werden door dominante ambtelijk processen.
Inspraak, zienswijzen? OK, maar dan wel netjes volgens de regels, en liefst op basis van een uitgewerkt plan. Het gevolg was – te vaak – dat groepen zich niet gehoord en gepasseerd voelden, en geen andere weg zagen dan formeel bezwaar aantekenen. De Raad van State had ‘t druk met Oegstgeest!

Kon het dan niet anders? Jawel, er waren voorzichtige bewegingen naar andere vormen van participatie. Ik herinner me de term ’interactieve beleidsvorming’, over het eerder en beter betrekken van belanghebbenden in deze processen. Allemaal nog behoorlijk pril.

Twintig jaar later zie ik dat we overheden gegroeid zijn in nieuwe vormen van burgerparticipatie. Daartoe gedwongen door de tijdgeest van mondige burgers. Zoals het Coalitieakkoord “Zorgen voor Oegstgeest (2022-2026)” vermeldt: “Participatie bij planvorming voor projecten die direct raken aan onze leefomgeving vinden wij zeer belangrijk. Wij streven naar kaders waarbinnen participatie al vanaf een vroeg stadium van planvorming een duidelijke plaats gaat krijgen.”
Deze goede bedoelingen zie ik terug in de projecten van “Doe Mee”.

Toch zie ik dat we te vaak terugvallen in oude gewoontes. Zo’n 10 jaar ben ik betrokken bij een burgerinitiatief om de hoogspanningslijn door Oegstgeest ondergronds te krijgen (SBOHO). Dat begon zo goed met een open houding van de raad en de vertaling naar een project voor deze ‘verkabeling’. Gaandeweg is dit traject echter vertaald en ontaard in een uitgewerkt plan voor 200 woningen, dat veel weerstand opriep. Waarom niet eerst met omwonenden aan tafel om draagvlak te kweken voor beperkte woningbouw, op geschikte locaties? Gevolg: project gestopt (zie OC 6/3).

In de praktijk blijkt ‘burgerparticipatie’ een proces van vallen en opstaan. Nog een weg te gaan!

Niels van Weeren
(nielsvanweeren@outlook.com)