Uitleg bij kunstwerk Wolkers

Al een kwart eeuw staat er een kunstwerk pal voor het gemeentehuis zonder tekst en uitleg. Kunstliefhebbers en een aantal historici weten precies wie het heeft gemaakt en wat het voorstelt, maar de meeste mensen hebben geen idee. Dat is nu verleden tijd. Maandagmiddag onthulden initiatiefnemer Rianne Meester-Broertjes en burgemeester Emile Jaensch het bordje met achtergrondinformatie over het kunstwerk Vrouwen in verzet dat gemaakt is door niemand minder dan Jan Wolkers.

Door Carina Kralt-Bos

“In het najaar van 2022 werd een persoonlijk burgerinitiatief geboren om het kunstwerk uit de anonimiteit te halen”, begon Rianne Meester-Broertjes haar toelichting. Ze sprak tijdens de bijeenkomst die speciaal voor de onthulling van het bordje werd gehouden in de Trouwzaal van het gemeentehuis. Marjolijn van der Jagt van Dorpsmarketing sloot zich vrij snel bij dit initiatief aan en een samenwerking was geboren. Het leidde zelfs tot een klein comité van vrouwen gelieerd aan het Milieu Educatie Centrum Oegstgeest, het Cultuurfonds Oegstgeest, de Oegstgeester Courant, de Historische Vereniging Oegstgeest, de Stichting Oud Raadsleden en Collegeleden Oegstgeest en Dorpsmarketing Oegstgeest. De afgelopen maanden ontfermde dit comité zich over het bordje dat meer achtergrondinformatie geeft over het kunstwerk en de kunstenaar.

Kunstenaar Wolkers

Jan Wolkers is vooral bekend van zijn boeken, maar naast schrijver was hij ook tekenaar, schilder en beeldhouwer. In die laatste discipline vervaardigde hij diverse beelden van brons én van glas. Wolkers werkte graag met glas vanwege de kwetsbaarheid van het materiaal dat tegelijkertijd glashard is. Hij vervaardigde in totaal vier glaskunstwerken waarvan Vrouwen in verzet er één van is. Op internationale vrouwendag 1997 vond de onthulling van het kunstwerk plaats in de berm van de Abtspoelweg, vlak bij het wijkje dat vernoemd is naar een aantal verzetshelden uit Oegstgeest. Helaas heeft het daar maar kort gestaan. 

Al vrij snel werd het kunstwerk vernield tot groot verdriet van de kunstenaar zelf en de gemeente, die niet veel later besloot om Jan Wolkers de opdracht te geven voor een nieuwe versie. Een identiek exemplaar werd uit veiligheidsoverwegingen niet op de oude locatie teruggeplaatst, maar pal voor de deur van Rhijngeest het voormalig krankzinnigengesticht, en het huidige gemeentehuis. Mooi detail is dat een replica die Wolkers gebruikte als voorstudie, vijf jaar geleden is gekocht door een echtpaar uit Oegstgeest. Feitelijk bestaan er dus twee exemplaren van het kunstwerk in Oegstgeest.
Kunstwerk Vrouwen in verzet
Het kunstwerk, een ‘vlam’ van hardglas dat van onderuit verlicht wordt, symboliseert het vrouwenverzet in de Tweede Wereldoorlog. Over de onthulling van het bord is strategisch nagedacht. “We hebben ervoor gekozen om dit vlak voor 4 en 5 mei te doen, een periode waarin we herdenken en vieren. Het is goed om de oorlog te blijven herinneren en dat geldt ook voor vrouwen in verzet. Dit thema is door de jaren heen onderbelicht gebleven en dat terwijl er zoveel vrouwen in Nederland maar ook zeker in Oegstgeest actief waren in het verzet”, aldus Marjolijn van der Jagt. Rianne Meester-Broertjes beaamde dat in haar toelichting. Zij las ter voorbereiding het boek Oegstgeest in bange dagen, van Riet van Dort en Bert Driessen en was onder de indruk van de vele verhalen waarin vrouwen een rol speelden. Ze ziet het als taak om de verhalen door te vertellen en daar maakt het bordje onderdeel van uit.

Burgemeester Emile Jaensch prees het burgerinitiatief en is zelf ook blij met de tekst en uitleg. “Als ik met inwoners spreek, krijg ik vaak de vraag wat het kunstwerk voor het gemeentehuis is en waarom het hier staat. Nu kunnen ze dat zelf lezen. Het is een eer dat wij zo’n mooi symbolisch kunstwerk van de beeldhouwer Jan Wolkers in onze gemeente hebben.”
Het bordje bevat een korte tekst en een QR-code die voert naar een website die meer achtergrondinformatie geeft over dit unieke kunstwerk. Deze site wordt regelmatig ververst en dat nodigt uit om het kunstwerk aan de Rhijngeesterstraatweg te blijven bezoeken. Niet alleen voor informatie maar ook om de vlam te bewonderen die elke seizoen weer anders oplicht door de lichtinval, de zon en de bomen rondom.