Vrouwen in Verzet
Op 24 april is voor het gemeentehuis het bordje bij het beeld “Vrouwen in Verzet” onthuld. Als initiatiefneemster van dit kleine, maar wel betekenisvolle project, mocht ik, samen met de burgemeester, deze activiteit uitvoeren.
De betekenis die de opdrachtgever, de koper óf de kunstenaar aan een beeld geven, is meestal gelijkluidend, maar dat behoeft niet zo te zijn. De gemeente Oegstgeest heeft circa 25-30 jaar geleden aan Jan Wolkers de opdracht gegeven om een verzetsmonument te vervaardigen. Zowel het toenmalige gemeentebestuur als Karina Wolkers, de echtgenote van Jan, en Onno Blom, zijn biograaf, hebben dit recentelijk uitgesproken. De tekst in de gemeentelijke beeldengids bij het beeld refereert ook aan verzetsmensen in de Tweede Wereldoorlog.
Jan Wolkers heeft de opdracht breder ingevuld en er een monument voor Vrouwen in verzet van gemaakt; daar valt dus niet alleen het oorlogsverzet onder, maar ook het verzet van vrouwen tegen ongelijke rechten, samengevat onder het begrip vrouwenemancipatie. Deze kant van de betekenis, die aan het beeld is gegeven, is door de kunstenaar op de dag van de onthulling in 1997 benadrukt, en verwoord in de pers. Hiermee wordt, zoals hierboven is aangeduid, verduidelijkt, dat de betekenis die aan een beeld kan worden toegekend verschillend kan zijn.
Samenvattend wil ik zeggen dat Jan Wolkers als beeldhouwer een belangwekkend kunstwerk heeft gemaakt wat onder de naam “Vrouwen in Verzet” aan ons is nagelaten. Iedereen mag in dit beeld zien wat hij of zij wil, verwoordden Karina Wolkers en Onno Blom onlangs. Het verzet in de oorlogen en het verzet in tijden van vrede zijn uitgebeeld in het prachtige glazen kunstwerk in de vorm van een fonkelende vlam. De vlam die nu al weer jaren op het grasveld voor het gemeentehuis van Oegstgeest door een ieder te bewonderen is.
Rianne Meester-Broertjes
Het neerstorten van de Halifax bommenwerper op 24 mei 1943
In de Oegstgeester Courant van 17 mei j.l. stond een niet ondertekend artikel over bovenstaand onderwerp. Helaas wat vaag m.b.t. de begraafplaats van de gesneuvelden. Daarom enige aanvullende verduidelijking.
In de vroege ochtend van 24 mei 1943 werd de Halifax HR-836, deel uitmakend van sqadron 51 van de Royal Air Force, op weg terug naar Engeland door een Duitse nachtjager neergeschoten. Het toestel stortte neer in de Morsebelpolder en drong met de neus diep in de grond. De gehele bemanning, 7 man, vond de dood. Vrijwel zeker was het grootste deel van de bemanning al overleden als gevolg van ontploffingen in de Halifax door Duitse beschietingen. 4 van de 7 bemanningsleden konden worden geïdentificeerd en zijn op 27 mei 1943 bij het Groene Kerkje begraven.
Het wrak van de Halifax werd indertijd zoveel als mogelijk geruimd. Een deel bleef diep in de grond met de stoffelijke resten van 3 bemanningsleden. Op die plaats, de huidige middenberm van de Kleyn Proffijtlaan, is een monumentje geplaatst. De Common Wealth War Graves beschouwt deze plaats al jaren als een oorlogsgraf.
Bij de inrichting van de oorlogsgraven op de begraafplaats bij het Groene Kerkje hebben na de oorlog ook de 3 bovengenoemde bemanningsleden ter herdenking een grafsteen gekregen. Deze grafstenen zijn makkelijk herkenbaar, omdat zij aaneengesloten staan (‘shoulder to shoulder’) naast die van de andere 4: de bemanning van de Halifax was één.
Op het monumentje op de Kleyn Proffijtlaan (pas onthuld in 2009) waar op de vooravond van 24 mei een herdenking plaatsvindt is een messing plaat gemonteerd met o.m. de namen van alle 7 omgekomen bemanningsleden: de 3 die ter plekke hun laatste rustplaats vonden en apart de 4 die in 1943 bij het Groene Kerkje werden begraven.
De herdenking op 23 mei heeft uiteraard een 4 mei herdenkingskarakter.
De aangekondigde aanwezigheid van de zgn. Able Compagnie is -hoe goed ook bedoeld- weinig passend vanwege het 5 mei karakter daarvan.
Tenslotte: omdat het monumentje, mede opgericht door onze dorpsgenoot Dirk Megchelse (Marine Luchtvaart Dienst veteraan), niet of slecht onderhouden werd, heeft hij vorig jaar het monumentje weer toonbaar gemaakt. Om de tekst en afbeelding langer leesbaar te houden zou de messing plaat vervangen moeten worden door een bronzen kopie. In dat geval zou de tekst op het monumentje dat de oorzaak van de ‘crash' een noodlanding was (quod non) gewijzigd dienen te worden. Een mooie taak voor het Comité Herdenken en Vieren. Ook de nabestaanden van de gesneuvelden met wie Dirk Megchelse nog steeds contact heeft en namens wie hij altijd bloemen legt, zullen dat zeer op prijs stellen.
Jan J.L. de Soeten