Terug naar 1989
Terwijl ik dit begin maart schrijf, is er een oorlog aan de gang in de Oekraïne. Ik moet terugdenken aan de vorige keer dat gebeurtenissen in Oost-Europa mij aan de beeldbuis gekleefd hielden.
Het is 1989. Terwijl de Verenigde Staten en West-Europa na de Tweede Wereldoorlog een enorme welvaartsgroei meemaken, raken de landen achter het IJzeren Gordijn achterop. In de praktijk werken de centraal geleide economieën niet goed. Onder de bevolking heerst onvrede over het gebrek aan politieke vrijheid en de slechte economische omstandigheden. Het resultaat is dat op 9 november 1989 de Berlijnse Muur valt.
Wat heeft uiteindelijk de val van het IJzeren Gordijn veroorzaakt? Was het de Perestrojka van Michail Gorbatsjov of waren het de vreedzame protesten van de Oost-Europese burgers? Op dit punt zijn de meningen verdeeld. Velen zeggen ook dat het bezoek van paus Johannes Paulus II aan zijn vaderland Polen de doorslag gaf. Sovjetpresident Michail Gorbatsjov heeft dit in zijn memoires naderhand toegegeven. Het bezoek van de paus gaf de leden van de Poolse vakbond Solidariteit enorme moed. Met geweldloze demonstraties werd de legitimiteit van het communistische regime ondergraven.
Een aantal jaren later stimuleert dit mensen in veel andere Oost-Europese landen. Het zijn gewone burgers die in het najaar van 1989 massaal, zonder geweld, met demonstraties op straat, een einde aan de communistische regimes maken. Het voelde voor mij die dagen als één groot wonder. Er komt een einde aan de Koude Oorlog zonder dat er één geweerschot gelost wordt!
... heel hard bidden
Gewone mensen beëindigen een oorlog zonder dat er geweld (met uitzondering van Roemenië) voor nodig is. En nu probeert Poetin dit met veel oorlogsgeweld terug te draaien en de situatie van voor 1989 te herstellen. Waar vallen de meeste slachtoffers? Zoals altijd zijn het de gewone mensen, die enkel hun leven willen leiden. Het maakt me enorm verdrietig. Misschien kunnen we samen deze veertigdagentijd heel hard bidden. Om vrede. En om een eind aan alle geweld.
Pastoor Rochus Franken