Gemeenteraadsverkiezingen in bizarre tijden
Het komt gelukkig niet vaak voor dat we de gemeenteraadsverkiezingen houden in tijden zoals nu. De inval van Rusland in de Oekraïne en de dreiging met het nucleaire arsenaal door Poetin hebben, zoals bekend, binnen enkele dagen voor een compleet nieuwe realiteit gezorgd. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat andere zaken zoals de voorjaarsvakantie, het carnaval en het einde van de coronamaatregelen meer de aandacht trokken; Oekraïne bleef vooralsnog ver van ons bed. Maar het is niet vreemd te veronderstellen dat we inmiddels op een kantelpunt staan.
We zullen onze naïviteit snel moeten laten varen en ons tot die nieuwe omstandigheden verhouden. Hoewel de stap groot lijkt zal ook de komende gemeenteraad met de impact worden geconfronteerd. Hoe dan wel? Daarvoor is het goed eerst stil te staan bij de belangrijkste taken van de nieuw te kiezen raad. De wet schrijft er drie voor.
Allereerst stelt de raad kaders. De raad geeft het college van B&W en hun ambtenaren mee wat moet gebeuren in Oegstgeest. Ze geeft op die manier sturing. Dat gebeurt bijvoorbeeld met een coalitieprogramma en liefst breed gesteunde programma’s. Hier zit voor de komende periode de grootste uitdaging. De maatschappelijke en economische vanzelfsprekendheden staan op dit moment onder grote druk.
De tweede taak is de controle. Iedereen snapt dat je af en toe moet nagaan of datgene wat je met elkaar had afgesproken ook daadwerkelijk is opgepakt en dat daarbij de financiële afspraken zijn nagekomen. Natuurlijk moet de raad daarbij vertrouwen hebben in het college en de ambtenaren en niet op hun stoel gaan zitten. Dat blijkt voor sommige partijen, al dan niet daartoe aangespoord door hun achterban, in Oegstgeest regelmatig een uitdaging te zijn. Daarom zijn heldere kaders van belang zonder met elkaar in een tunnelvisie te belanden.
En de derde rol die van volksvertegenwoordiging. Hiermee willen we zeggen dat de raad als geheel door de verkiezing de complete bevolking van Oegstgeest vertegenwoordigt. Geen enkele partij kan dan ook stellen dat zij als enige de wensen van de bevolking kennen en zullen behartigen. Alleen door goede onderlinge samenwerking en afstemming met elkaar kan de raad ervoor zorgen dat niet een beperkt deel van de bewoners in alles haar zin krijgt en anderen bewoners permanent worden genegeerd. Daar is ons dorp te divers voor en verschillen de belangen te veel.
De allerbelangrijkste taak voor de komende raad lijkt me het opstellen van een aantal (!) heldere scenario's die snelle aanpassing aan veranderende omstandigheden mogelijk maken. Daarbij te durven “omdenken”, immers voor het Westen is Poetin “making life easy by making it worse”. Nodig vanwege mogelijk nog ingrijpender beperkingen van de financiële mogelijkheden dan we nu al verwachten. Als gevolg van toenemende druk op de overheidsfinanciën (mede door hogere uitgaven voor onze verwaarloosde defensie en de inflatie), sterk stijgende energiekosten en een daarmee noodzakelijke versnelling van de energietransitie (minder afhankelijkheid van het Russische gas), grote vluchtelingenstromen vanuit Oekraïne en mogelijk andere landen als het conflict zich verder verspreidt en noodzaak van nog meer huisvesting.
Tim van Tongeren