Aftellen naar Kerst
Afgelopen zondag is de Adventstijd begonnen. Hier in Nederland gebeurt dat buiten de kerken nogal onopgemerkt. In Duitsland krijgt Advent meer aandacht, ook buiten de kerk. Veel mensen hebben ook een echte adventskrans, met vier grote kaarsen waarbij er elke week een extra kaars wordt aangestoken, op weg naar Kerst. Ook in de kerken in Nederland branden steeds vaker adventskaarsen, soms op een krans van dennengroen. Waar komt die traditie vandaan? U zou het misschien niet verwachten, maar adventskaarsen zijn een protestantse uitvinding. In 1839 maakte de Duitse, lutherse theoloog Johann Hinrich Wichern (1808-1881) voor het eerst gebruik van kaarsen als aftelkalender naar Kerst. Hinrich runde een missieschool en het verhaal gaat dat zijn leerlingen rond december constant bij hem kwamen vragen of het al bijna Kerst was. Daarom besloot hij een voor de kinderen begrijpelijke aftelkalender te maken.
Het allereerste exemplaar was een flink gevaarte: Hinrich gebruikte een wagenwiel als basis. Daarop plaatste hij vier grote kaarsen met negentien kleinere kaarsen ertussenin. Elke dag werd een kleine kaars aangestoken, elke zondag was een grote kaars aan de beurt. Zo konden de kinderen precies zien hoelang het nog duurde tot het eindelijk Kerst zou zijn.
De gewoonte om tijdens Advent vier kaarsen te branden, komt dus van oorsprong uit de Lutherse Kerk. Na de Reformatie werd het lutheranisme een belangrijke kerkelijke stroming in Duitsland. Ook in Nederland ontstond een aantal lutherse gemeenten. Die telden destijds vooral migranten: protestantse vluchtelingen uit Antwerpen en handelaren uit Duitsland en Scandinavië. In 2004 is de Evangelisch-Lutherse Kerk in ons land opgegaan in de Protestantse Kerk in Nederland.
Vandaag de dag maken veel protestantse kerken gebruik van een adventskrans, maar dan in een veel kleinere uitvoering dan het origineel: vier kaarsen op een rond onderstel, vaak versierd met dennengroen. Meer dan het aftellen draait het nu om het symboliseren van het Licht van de wereld, dat steeds sterker door het duister heen breekt. Dat vieren we met Kerst: het Licht schijnt in de duisternis en duisternis heeft het niet in haar macht gekregen.
ds. Rian Veldman