Titus Brandsma
Het afgelopen jaar werd ik tijdens enkele online colleges ingewijd in teksten van de zalige Titus Brandsma (1881 – 1942) over liefde en lijden. Deze dagen van gedenken en vieren moet ik aan hem denken.
Hij werd in 1881 geboren als Anno Sjoerd Brandsma in Oegoclooster een gehucht in Friesland nabij Bolsward. Titus koos hij als kloosternaam, toen hij op 17-jarige leeftijd intrad in de Karmelorde. In 1923 werd hij hoogleraar wijsbegeerte en mystiek aan de dan opgerichte Katholieke Universiteit in Nijmegen. In de jaren ’30 heeft Brandsma bij vele gelegenheden gewaarschuwd tegen de gevaren van het opkomend Nationaalsocialisme. Tijdens de bezetting spreekt Brandsma zich vanaf het begin uit tegen de maatregelen van de Duitse bezetter. Hij verzet zich in het bijzonder tegen de verplichting om NSB-advertenties in de katholieke pers af te drukken. Hij roept de krantenredacties op zich hier tegen te verzetten. Dit leidt tot zijn arrestatie op 19 januari 1942. In de avond van 20 januari brengt de Duitse politie Brandsma de politie-gevangenis in Scheveningen binnen (bekend geworden als Oranjehotel). Hij komt in cel 577 te zitten. Er volgen enige weken ondervraging op het bureau van de Sicherheitsdienst op het Binnenhof in Den Haag. In deze periode schreef hij het ongelooflijk indrukwekkende geschrift 'Mijn Cel – Dagboek van een gevangene.' Je proeft dat hij nu als kloosterling de vruchten plukt van zijn gedisciplineerde geestelijk leven. Hier volgt een citaat uit dat dagboek:
“‘Beata Solitudo’. Ik ben er al helemaal thuis, in dat kleine celletje. Ik heb er mij nog niet verveeld, integendeel. Ik ben er alleen, o ja, maar nooit was Onze Lieve Heer mij zo nabij. Ik kan het uitjubelen van vreugde, dat Hij zich weer eens geheel door mij heeft laten vinden, zonder dat ik bij de mensen of de mensen bij mij kunnen. Hij is nu mijn enige toeverlaat en ik voel me veilig en gelukkig. Ik wil hier altijd blijven, als Hij het zo beschikt. Ik ben nog zelden zo gelukkig en tevreden geweest.” (27 januari 1942)
Brandsma zal er niet blijven. Al snel begon zijn laatste reis, via verschillende gevangenissen, richting het concentratiekamp Dachau. Ook daar straalt hij voor zijn medegevangenen nog licht uit in een verduisterde wereld. In Dachau stierf hij op 26 juli 1942.
ds. Rian Veldman