De kwetsbare medemens
Allereerst een compliment voor onze gemeente: Er is nu een heus (digitaal) Platform opgezet, waar inwoners ideeën over hun woonomgeving op kunnen plaatsen. Ook worden er (digitale) bijeenkomsten gehouden om verschillende doelgroepen te raadplegen. Het is een hele kunst om dit s professioneel en deskundig op te zetten. Het platform is daarbij een goed begin. Mijn idee van ‘adopteer een bankje’ heb ik alvast gelanceerd.
Als het over die andere Participatie gaat, die van de Participatiewet van 2015, dan word ik wat minder vrolijk als ik naar de situatie van de meest kwetsbare burgers kijk waar gemeenten de zorg over dragen. En dat ligt zeker niet alleen aan die gemeenten!
Weet u het nog? Vijf jaar geleden werd de uitvoering van de WMO (Wet maatschappelijke ondersteuning), de Jeugdwet en de Participatiewet van het Rijk overgeheveld naar de gemeenten. Ik was toen raadslid en o.a. bij dit dossier betrokken. Mooie beloftes van meer maatwerk, zelfredzaamheid, hulp uit het eigen netwerk - maar wel met minder budget - stonden in de startschoenen. Het idee was dat deze zorgwetten moesten bijdragen aan betere hulp dichtbij, voor kwetsbare mensen. Het ging (en gaat) om een brede doelgroep van zowel kinderen, ouderen en mensen met een beperking en afstand tot de arbeidsmarkt. De Participatiewet, onder verantwoordelijkheid van PvdA-staatssecretaris Jetta Klijnsma, moest door verschillende regelingen samen te voegen, zorgen voor een meer inclusieve arbeidsmarkt. Het zou voor werkgevers en overheidsinstanties overzichtelijker worden om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te helpen. Maar volgens het SCP is van dat mooie plan weinig tot niets terecht gekomen, evenals van de andere zorgwetten. De kwetsbare burger bleek een stuk minder zelfredzaam en de samenleving (en werkgevers) een stuk minder zorgzaam dan men op de ministeries (SZW en Volkgezondheid) in Den Haag had bedacht. Achteraf is het ook te simpel voorgesteld en getuigt het van weinig realiteitszin om te denken dat mensen meer naar elkaar zullen omkijken omdat men dat vanuit Den Haag voorschrijft. Er gaat meer mis in het sociaal domein volgens het SCP: Zo is de deelname van mensen met een beperking aan de samenleving niet toegenomen, zijn er nog steeds te korten en wachtlijsten in de jeugdzorg en zitten mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt - die voorheen actief waren in de sociale werkplaatsen- zich thuis te vervelen. Problematisch was ook de verwachting dat gemeenten het met minder geld af konden, maar in de praktijk blijken er al jaren structurele tekorten te zijn. Zo blijkt dat er maar liefst 5,4 mrd (14%) op deze zorgtaken bezuinigd is onder Rutte II.
De Coronacrisis zal de situatie verder doen verslechteren. Nieuwe kwetsbare groepen zullen een beroep doen op de gemeenten. Daarmee zullen de gemeentelijke uitgaven verder toenemen. In de door mij geraadpleegde bronnen durft men nog niet van een mislukking te spreken, maar dat kan je wel tussen de regels door lezen. Het zal een enorme inspanning vergen om deze situatie ten goede te keren, waarbij structurele wijzigingen zullen moeten worden doorgevoerd. Zo zal er meer budget en expertise bij moeten komen en zullen werkgevers ook grotere inspanningen moeten betrachten om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt een arbeidsplaats aan te bieden. Let's hope for the best!
Marlene Simoons
Geraadpleegde bronnen: SCP, Binnenlands Bestuur, Zorg & Sociaal Web en gemeente.nu
