Mag een straat een naam hebben?
Straatnamen zijn belangrijk. Zeker in Oegstgeest waar deze namen op de unieke borden in de dorpskleuren rood en goudgeel onderdeel zijn van onze identiteit. Je kunt je afvragen of vroeger gegeven namen nu nog passen.
Straatnamen en huisnummers hebben we in Nederland sinds de negentiende eeuw. Namen ontleende men aan een gebouw (Oudenhoflaan), de functie (Haarlemmertrekvaart ), de ligging (Kasteellaan), de richting (Warmonderweg) en de eigenaar (Rijksweg A44). Daarna kwamen er namen van prominente personen zoals dokter Boerhaave en bisschop Van Wijckerslooth. Vervolgens wijken met een thema zoals architecten, bloemen, componisten, koloniën, koningshuis, schrijvers, vogels en zeehelden. Adressen zijn nuttig voor burgers en dienstverleners zoals bezorgers, brandweermensen, zorgverleners, gemeenten enz. Sinds 1851 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de namen. Een probleem ontstaat als de gemeente een naam van een omstreden persoon zou gebruiken. Of als de positieve waardering voor een persoon omslaat in een negatieve. Dan bestaat het risico op een pijnlijke beleving. Je zult maar in zo’n straat wonen. Hoe kan de gemeente deze mindere ervaringen voorkomen? Eenvoudig door te werken zonder namen. Een oude methode is alleen nummeren van huizen. Bij voorbeeld het bekende merk 4711 was het huisnummer van de fabrikant van eau de cologne in Keulen. In New York zijn er nummernamen van straten (42nd street als in de musical). Moderner is werken met het huisnummer en de postcode, die we sinds 1977 hebben. Voor de adresfunctie voldoet dit. Maar veel mensen zouden de bekende straatnamen, behorend bij de identiteit van Oegstgeest, missen. Daarom vind ik alleen nummeren geen goede optie met als uitzondering een straatarme gemeente. Een andere mogelijkheid: de gemeente organiseert een peiling onder de inwoners over namen. Dit zou kunnen leiden tot de wens straatnamen te wijzigen. Maar dat is lastig. Want inwoners en lokale organisaties inclusief de gemeente moeten de wijziging verwerken in al hun adresbestanden, op briefpapier, op borden, reclames op auto’s e.d. Bovendien maakt een wijziging mensen onzeker: door Vadertje Drees uit de canon te schrappen, vrezen mensen voor hun AOW. Daarom moeten we alleen namen wijzigen als aan het handhaven ervan grote nadelen kleven. Een betere oplossing dan discussie achteraf is vooraf zo goed mogelijk regelen. Een aantal gemeenten heeft dit gedaan via een verordening naamgeving en nummering. Met vastgelegde uitgangspunten en een breed samengestelde adviescommissie kan een gemeente rekening houden met wat er speelt in de samenleving. De politieke partijen in Oegstgeest kunnen dit regelen op basis van de actuele modelverordening van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. In de verordening zal onder andere staan dat namen maatschappelijk aanvaardbaar en historisch verantwoord moeten zijn. Dit kan via een adviescommissie straatnaamgeving met naast technische kennis een breed maatschappelijk draagvlak.
Simon Vogel