Sweelinck en Oegstgeest
Wat heeft Sweelinck met Oegstgeest te maken? Weinig, maar er is een link via het orgel van de Groene of Willibrordkerk. Dat zit zo:
Jan Pieterszoon Sweelinck leefde van 1562 tot 1621 en werkte vooral in Amsterdam. Sweelinck was componist en organist. Muziekdeskundigen vinden hem de belangrijkste Nederlandse componist van de vroegmoderne tijd, in de overgang van renaissance- naar barokmuziek. Sweelinck leerde het orgelspelen vermoedelijk van zijn vader die organist was van de belangrijkste kerk van Amsterdam, de Oude of Sint-Nicolaaskerk. Er zijn bronnen die aangeven dat Sweelinck al op 15-jarige leeftijd de vaste organist van die Oude Kerk was. Van Sweelinck zijn meer dan zeventig composities voor orgel en klavecimbel bekend en ruim 250 vocale ensemblewerken. Zijn koraalvariaties zijn de voorlopers van de orgelkoralen van de grote Bach. Sweelinck had grote invloed op de ontwikkeling van de orgel- en klavecimbelmuziek, in Nederland, maar ook in het noordelijke deel van Duitsland. Sweelinck bespeelde niet alleen het grote orgel van de Oude Kerk in Amsterdam, maar ook een klein orgel van Niehoff uit 1545 dat in die kerk stond. Dat kleinere orgel maakte in 1657 plaats voor een nieuw orgel van Hans Wolff Schonat. In dat nieuwe orgel werden orgelpijpen van het oude Niehoff-orgel hergebruikt. Het orgel maakte daarna omzwervingen door heel Nederland. Het oude pijpwerk is in 1823 geplaatst in een orgel in de Zuiderkerk in Amsterdam, en in 1940 is het doorverkocht aan de Gereformeerde Oosterkerk in Aalten. Vijftig jaar geleden verhuisde het van Aalten naar Oegstgeest. Daar vonden die oude pijpen een plaats in het orgel dat de firma Metzler in 1977 voor de Groene Kerk bouwde.
De organist van de Groene Kerk bespeelt dus een bijzonder orgel. Want het pijpwerk in het orgel kent een bijzondere geschiedenis dat terugvoert naar Sweelinck. Dat is mooi, maar het orgel heeft te lijden onder de grote temperatuurverschillen in de Groene Kerk. Het wisselende klimaat in de kerk is slecht voor het orgel. Het is daarom wel goed dat de Groene Kerk een beter verwarmingssysteem en een betere klimaatbeheersing krijgt. Er komt een systeem van vloerverwarming, gecombineerd met convectoren. Dat is niet alleen beter voor bezoekers maar ook beter voor het orgel. Ik denk zomaar dat Sweelinck er tevreden over zou zijn.
Arjan de Kok