INGEZONDEN n Afgelopen weken kwam een aantal middelbare scholieren aan het woord over 'droogte'. Dit in het kader van een aardrijkskundeproject. Deze week deel 4.
Zomer, Zon, Droogte?
droogte n Ja hoor, de droogte in Nederland komt er weer aan. Ook al zien we Nederland als een “nat” land, de laatste paar decennia waren de zomers ongelofelijk droog! Wat gebeurt er precies? Waardoor komt dat? En wat kunnen wij doen? Lees maar verder.
Door Gianna Provasi
Wat is er aan de hand?
Nederland heeft ernstige problemen: al vanaf begin april krijgen we heel weinig neerslag! Na 2018 was het ons eindelijk gelukt om het neerslagtekort van dat jaar kwijt te raken, vooral met hulp van de kletsnatte winter van 2019, maar nu hebben we het watertekort weer terug. Ons gebrek aan neerslag is enorm, wel ongeveer 116 mm! Hiernaast zie je een kaartje, waar staat hoeveel mm neerslagoverschot er in juni zal zijn, en bijna overal staat er -150 tot -180 mm. Dit is heel ernstig, want het betekent dat de hele waterbalans van ons land niet meer klopt: we krijgen bijna geen neerslag meer, en het water verdampt veel te snel…
Waardoor is dit?
Nederland is (letterlijk) het afvoerputje van Europa: Het ligt lager dan alle andere landen, en meteen naast de zee. De rivieren van de landen zoals Duitsland, België, Oostenrijk, etc. stromen allemaal naar Nederland, en nemen dan ook het smeltwater en de neerslag van die landen mee, en dat water komt dan door bijvoorbeeld de Rijn of de Maas Nederland in. Daardoor worden de akkers die dichtbij de rivieren liggen goed bewaterd. Maar de akkers die niet zo dicht bij rivieren liggen, zoals die in Friesland bijvoorbeeld, blijven heel wat droger. Daarvoor hebben we de regen. Maar die is de laatste tijd steeds minder gaan vallen, dus de boeren daar krijgen nu echt problemen met de droogte. Ook staan de rivieren lager, dus de rest van het land heeft het ook moeilijk. Dit extreme watertekort komt allemaal door klimaatverandering: door de hitte verdampt het water, waardoor er meer vocht in de lucht zit. Daardoor krijgen we wel veel regenbuien en stormen, maar ook kunnen er lange perioden ontstaan waar we helemaal geen neerslag krijgen. Hierboven zie je een kaart van het KNMI met de neerslagcijfers van deze maand: veel is het niet.
Wanneer je de droogte van Nederland bekijkt, zie je dat het overal anders is: er zijn enorme regionale verschillen. De lager liggende provincies hun water door de Rijn en de Maas, maar ze komen alsnog in de problemen: natuurlijk is er ook een neerslagtekort in de landen waar dat water vandaan komt, dus de rivieren staan veel lager dan normaal. Dat veroorzaakt veel schade: niet alleen boeren met akkers hebben minder water voor hun producten, maar omdat de rivieren lager staan kunnen ook schepen minder goed varen en wordt het transporteren van sommige goederen moeilijker. Laten we even kijken naar het zuiden en oosten van Nederland, en ook een groot deel van Zeeland: de hogere zandgronden. Hier hebben is het het ergst: er zijn bijna geen rivieren, en hier valt ook de minste neerslag van ons hele land! Hier zijn mensen compleet afhankelijk van neerslag en grondwater (want er zijn bijna geen rivieren), maar omdat er zo weinig neerslag valt, is er ook weinig grondwater. Ook al wordt regenwater in de hoger liggende provincies opgeslagen, hebben sommige boeren een beregeningsverbod gekregen omdat er gewoon niet genoeg water is. Soms zie je akkers in Gelderland, die erg droog zijn door het watertekort. De boeren kunnen er niet veel aan doen. Er werd voorgeslagen om de grondwaterstand te verhogen, maar daar zijn de boeren tegen, omdat de grond dan veel te vochtig zou worden. Wel wilden ze gewassen kunnen produceren die minder water nodig hebben. Verder is er nóg een zone die problemen heeft: het gebied rond het IJsselmeer. Nou, niet alleen daar. Eigenlijk alle plaatsen die in zee uitmonden. Daar kan verzilting ontstaan. Verzilting houdt in dat zoet water zout wordt. Het kan hier voorkomen wanneer er te weinig zoet water naar de zee stroomt, waardoor het zoute zeewater dan naar binnen stroomt.
Hoe is het in onze regio?
Hier in de Leidse regio komt ook veel droogte voor, dat is niets nieuws. Maar waarom gebeurt dat dan precies? En welke gevolgen zijn er? De droogte in Leiden, Oegstgeest, Voorschoten, Leiderdorp, Zoeterwoude, Katwijk, Teylingen, Noordwijk en Noordwijkerhout is sinds 26 mei flink erger geworden. En dat komt natuurlijk door het extreme neerslagtekort. In Voorschoten, waar de neerslag wordt gemeten, was het neerslagtekort laatst 176 mm. 1976, het recordjaar voor droogte, was minder erg.
Wat moet er gebeuren?
Er zijn veel maatregelen die de overheid kan nemen tegen de droogte, niet alleen om ons te helpen, maar ook de natuur, die zo langzamerhand afsterft. In de lange termijn is vooral het beter vasthouden van water erg nuttig, en ook het minder gebruikmaken van grondwater. Waar het maar kan moet het waterpeil omhoogschieten, zodat dat ook echt mogelijk is.
Misschien denken sommige mensen af en toe dat alleen de overheid iets kan doen aan de droogte, maar dat is helemaal niet zo! Elk beetje helpt, en als iedereen meewerkt, verspillen we al heel wat minder water. Wat wel waar is, is dat de overheid en de regering het grootste verschil kunnen maken met nieuwe maatregelen en wetten die ze kunnen instellen, maar we kunnen veel doen. Kijk maar: 1. Minder vaak douchen, elke dag douchen is overbodig. 2. Korter douchen, 3. Minder in bad, 4. Minder vaak je auto wassen, en als je het wel doet, zorg er dan tenminste voor dat er weinig water op de grond valt!, 5. Alleen kleren wassen als de wasmachine helemaal vol zit, 6. Alleen de vaatwasser aanzetten als hij helemaal vol zit, 7. De kraan dichtdraaien tijdens het tandenpoetsen, 8. Hier blijft het niet bij: iedereen kan ervoor zorgen minder water in het huishouden te hebben!