'In de hel van Birma' – Indrukwekkend ooggetuigenverslag dat niet loslaat
herdenken n Vorige week verscheen bij uitgeverij Balans 'In de hel van Birma', een indrukwekkend boek over het leven van de Nederlander en leraar Duits Jan Schneider in de jaren dat hij door de Japanners krijgsgevangen was gemaakt, en verbleef in diverse kampen aan de Birma-Siam Spoorlijn (1942-1945). Een zeer bijzonder boek, omdat het je als lezer niet alleen in alle ellende meeneemt, maar ook in de diepe gedachtegangen én dagelijkse 'beslommeringen' van de schrijver.
Door Willemien Timmers
Een aantal jaar na zijn overlijden, in 1983, ontdekt de oudste zoon van Jan Schneider, Carel Jan (de schrijver F. Springer), tussen alle nagelaten boeken en papieren een stapel documenten over de periode dat zijn vader als dwangarbeider moest werken aan de beruchte Birma-Siam Spoorlijn. Hij maakte een eigen notitie op de stapel vast, maar verder gebeurde er weinig met de papieren.
"Pas in april 2011 kreeg ik deze papieren, waaronder een belangrijk document waarin mijn vader het verhaal van zijn verblijf langs de spoorlijn beschrijft, onder ogen", vertelt Oegstgeestenaar Hans Schneider. Hij heeft altijd een goede relatie met zijn vader gehad, maar was evengoed verrast door de inhoud van het verhaal. "Het was bij ons thuis geen taboe om over de oorlog te praten, en we konden vragen wat we wilden, maar toch kende ik veel van de inhoud niet. Bijzonder om al deze aantekeningen van mijn vader om te mogen zetten in een prachtig boek."
Hans Schneider, die in zijn werkzame leven als Egyptoloog onder andere directeur van het Rijksmuseum van Oudheden was, ging bij het uitgeven van het boek niet over één nacht ijs. Zo bezocht hij onder andere het Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD), waar hij geadviseerd werd om het boekje toch vooral uit te brengen. "Er zijn veel meer boeken uitgegeven met verhalen van mensen die aan de Birma-spoorlijn werkten. Denk aan het boek 'de eeuw van mijn vader, van Geert Mak. Maar de verhalen van mijn vader zijn anders, persoonlijker."
Bijzonder is dat Schneider, de jongste van drie zonen, niets heeft toegevoegd of veranderd aan het verhaal. De lezer leest direct mee met de aantekeningen die vader Schneider aan het eind van zijn 'hel' tijdens zijn verblijf in Bangkok direct heeft opgeschreven. De verhalen, die gericht zijn aan zijn vrouw Corrie, gunnen de lezer geen tijd om het boek even weg te leggen. In dezelfde 'flow' als waarin het in 1945 geschreven is, 'moet' je als lezer ook weer aan elke volgende alinea en elk volgend hoofdstuk beginnen
"Er zit heel veel in zijn verslag", beaamt ook Hans Schneider, die tijdens de oorlog met zijn moeder en broers geïnterneerd zat in de Jappenkampen Tjihapit en Adek. "Hij beschrijft heel veel details, en noemt veel namen, waardoor de geschiedenis gaat leven." Zo spreekt vader Schneider over kampgenoten Wim Kan en ds. Catrinus Mak, de vader van Geert Mak. Bijzonder is het ook om te lezen over zijn grote Godsvertrouwen, zijn 'drive' om ook tijdens gevangenschap te studeren en zijn overtuiging dat alles goed zou komen.
"Ik ben erg blij dat de uitgeverij dit levensverhaal van mijn vader uit wilde geven", benadrukt Hans Schneider. "Het had niet vergeten in de kast mogen blijven liggen."
'De hel van Birma' is een aangrijpend document, dat alle aspecten van het menselijk bestaan niet uit de weg gaat, en de lezer op een bijzondere manier meeneemt in hoe Jan Schneider in het leven stond. Een aanrader om te lezen in deze week van vieren en herdenken.
Op zaterdag 4 mei is Hans Schneider, de 'bezorger' van het boek 'In de hel van Birma', in de Rijnlandse Boekhandel aan de Lange Voort te gast voor een 'ontmoet en groet'. Hij is is aanwezig van 11.00 tot 13.00 uur, de toegang is gratis.
Dodenherdenking in Bos van Wijckerslooth
herdenken n Op zaterdag 4 mei vanaf 19.45 uur zal in het Bos van Wijckerslooth herdacht worden dat de Tweede Wereldoorlog voor Nederland en Nederlands-Indië in 1945 ten einde kwam.
Herdacht worden burgers en militairen die waar dan ook ter wereld hun leven voor de vrijheid hebben opgeofferd, niet alleen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog, maar ook gedurende andere krijgsverrichtingen.
Dit jaar zullen twee leerlingen van de Hofdijckschool een gedicht voordragen.
Vervolgens zal de heer Ruud Koole, hoogleraar Politieke Wetenschappen aan de Universiteit van Leiden, voormalig voorzitter van de PvdA en oud-lid van de Eerste Kamer een korte overdenking houden.
Na zijn woorden zal door een koperblazer van Drumfanfare FBL de taptoe geblazen worden, en worden twee minuten stilte in acht genomen. Na het zingen van het Wilhelmus wordt iedereen uitgenodigd om langs het monument met de plaquette met namen van de gevallenen uit Oegstgeest, te lopen.
De ceremoniële vlaggenwacht wordt verzorgd door Scouting Shawano's.
Dorpscentrum
Op uitnodiging van de Raad van Kerken, Dorpscentrum Oegstgeest en de Oranjevereniging, is er na afloop van de plechtigheid gelegenheid om met elkaar nog even bijeen te komen in het Dorpscentrum om onder het genot van een kopje koffie of een ander drankje nog even na te praten.
