Ruzie om Kuitert
Als je vader ruzie heeft met zijn vader, dan maakt zoiets indruk. Ik herinner me daarom nog helder de ruzie die mijn vader en mijn opa hadden. Het ging over een boek van de theoloog Harry Kuitert. De kern van het theologische conflict tussen die twee gereformeerde mannen weet ik werkelijk niet. Maar de discussie was heftig. Bijbelteksten vlogen over en weer. En mijn opa noemde Kuitert uiteindelijk zelfs de antichrist. Toen viel de ruzie stil.
Ik begreep als jongetje van een jaar of 10 niet wat de antichrist was, maar ik begreep wel dat dat een hele zware beschuldiging was. Onlangs overleed Kuitert op 92-jarige leeftijd. Kuitert heeft de boosheid van nog veel meer orthodoxe geloofsgenoten gevoeld. In de loop der jaren heeft hij heel wat brieven ontvangen waarin hij van afvalligheid, nestbevuiling, verraad of aanverwante zonden werd beticht. Daar zit misschien ook een brief van mijn opa tussen.
In zijn boeken gooide hij de gereformeerde theologie totaal overhoop. Alle heilige huisjes gingen omver. Van Kuitert is de uitspraak 'al het spreken over boven komt van beneden'.
'Zijn impact was gigantisch'
Ik heb verschillende boeken van hem gelezen en het heeft mijn manier van geloven wezenlijk beïnvloed. Ik kon een heel eind met hem meegaan, maar Kuitert was in zijn boeken wel heel rationeel, ik miste bij hem vooral het mystieke, het onbenoembare, dat wat er wel is maar wat je niet kan bewijzen.
De impact van Kuitert in de wereld van de Gereformeerden was gigantisch. Hij lijkt nu misschien gedateerd maar het denken van Kuitert is niet achterhaald. Protestantse kerken zouden er zonder zijn invloed heel anders uitzien.
Met de kennis van nu, zou je kunnen zeggen dat die ruzie niet nodig was. Die mannen dachten daar toen anders over want Kuitert raakte iets dat wezenlijk was voor beiden. En daarom vonden ze die ruzie nodig. Want luisteren is nog steeds moeilijker dan ruzie maken. Dat is niet veranderd. Arjan de Kok