Geschiedenis bollebozen
onderwijs n Het Rijnlands Lyceum Oegstgeest biedt tweedeklassers die goed zijn in het vak geschiedenis een excellentieprogramma aan.
In dat kader hebben 16 leerlingen in het gemeentearchief in Leiden een rechtszaak uitgeplozen uit de 18de eeuw. Ze hebben het kriebelige 18de-eeuwse handschrift getrotseerd en alle 16 een casus uitgezocht. De opdracht was hierover een artikel in een krant te schrijven. Het beste resultaat is bekroond met een getuigschrift en een spannend boek van Ton van Reen, De bende van de Bokkenrijders. Overtuigende winnares werd Kim Groen uit B2B.
Kim bestudeerde veel bronnen waaronder het Leidsche archief, Erfgoedleiden.nl, boeken over straffen en een boek over het Gravensteen.
"Ik vond het erg leuk en leerzaam om dit project te maken," zegt Kim Groen."Het was ook erg interessant om naar het Leidsche archief te gaan. Al met al was het een interessante opdracht. Ik zou volgend jaar zo weer meedoen."
Het artikel van Kim Groen ging over een 15-jarige die fraude pleegt.
'Op 30 januari 1764 werd een 15 jarig meisje opgepakt wegens het misleiden en bedriegen van burgers. In onze tijd kun je dat vergelijken met fraude. Ze deed zich voor als een melaatse, maar werd gesnapt, opgepakt en veroordeeld.
Het meisje deed zich voor als een melaatse door middel van een briefje en een lazarusklap. Ze was een gezond meisje maar verdiende zeer weinig. Daarom kocht ze het briefje en de klap van een zekere Lijsje van Koperen uit Leiden die wél besmet was. Dit kocht ze voor 16 stuivers per week. (In onze tijd is dat ongeveer 3 euro en 68 cent.) Door op straat te bedelen probeerde ze met medelijden geld te bemachtigen. Bedelen werd in die tijd gezien als een last én een misdaad. Ook werd dit verboden in de wet. Daarom riep ze vaak op straat dat ze helemaal niet bedelde. Het bijzondere hieraan is, is dat ze hiermee een opstand onder de gemeenteleden wilde veroorzaken. Met als doel de mensen voor zich te krijgen. Uiteindelijk is ze tóch opgepakt en gestraft.
Het meisje heette Hida Hartevelt, geboren en woonachtig in Leiden. Van beroep was ze een spinder. Op de dag dat ze werd opgepakt was ze nog maar 15 jaar oud. De reden waarom ze een opstand probeerde te creëren is, dat ze de stad niet uit werd gezet. Melaatsen hoorden volgens de stadsbestuurders namelijk niet thuis in een stad.
Hida werd waarschijnlijk gevangen gezet in het Leidse gebouw Gravensteen. Dit gebouw bevindt zich nu op de plaats van het Gerecht.
Dat was vroeger een gevangenis en een plek waar de straffen voor misdaden werden uitgedeeld.
Als je de rechtszaak vergelijkt met nu dan zal je al snel zien dat er heel wat verschillen zijn. Zo zien we bedelen niet meer als een misdaad. En als iemand ziek is, wordt die niet de stad uitgezet maar helpen ze je in een ziekenhuis.
Indien bedelende mensen een last zijn voor de andere dan krijgen ze eerst een waarschuwing. Als je onder de 18 bent, ga je eerst naar bureau Halt en meestal kom je er dan vanaf met een taakstraf. Wanneer dit niet helpt, zal er net zoals in de 18de eeuw een gevangenisstraf worden toegepast. Dit is vaak voor een korte periode, dit kan van enkele weken tot maanden zijn. Alleen zware misdaden krijgen straffen van enkele jaren tot levenslang.
In de 18de eeuw ging het er allemaal erg streng en wreed aan toe en werden sommige mensen onnodig zwaar gestraft voor kleine misdaden. Gelukkig worden veel van deze straffen niet meer toegepast. Ik vind dat het op het gebied van rechtszaken in Nederland goed georganiseerd is. We lossen het nu verstandiger op. Kleine misdaden krijgen lage straffen en grote misdaden zware. Naast sommige straffen wordt er ook nog psychische hulp/tbs gegeven.'