'Integraal nadenken over Landgoed Endegeest'

'Het landgoed met kasteel Endegeest is al zeer vele jaren een prachtig gebied in Oegstgeest, een parel die het waard is behouden en goed beheerd te worden. Deze schat binnen ons dorp willen wij als inwoners van onze gemeente niet kwijt!' Met deze zinnen beginnen de Adviescommissie Groen en Natuur (AGN) en de Vereniging Oud Oegstgeest (VOO) hun gezamenlijke reactie op het 'Ambitiedocument Park Endegeest' dat aan het begin van deze zomer in een openbare bijeenkomst op het gemeentehuis is besproken.

Sinds enige tijd staan delen van landgoed Endegeest met de daarbij behorende gebouwen te koop. Het uit de zeventiende eeuw stammende kasteel wordt inmiddels tijdelijk 'anti-kraak' verhuurd aan een aantal kleine ondernemers; dit totdat een koper zich meldt voor het prachtige landhuis waar ooit filosoof René Descartes woonde.
Vanaf 1896, toen Leiden Endegeest kocht, is het landgoed in gebruik als psychiatrische instelling. Nu een deel van het terrein met zijn gebouwen wordt verkocht, zal voor eventuele nieuwe functies van de gebouwen het bestaande bestemmingsplan moeten worden aangepast.
Dit laatste was voor de Adviescommissie Groen en Natuur en de Vereniging Oud Oegstgeest reden om hun visie en kennis over het gebied te delen met de rest van Oegstgeest, zodat richting de toekomst weloverwogen keuzes kunnen worden gemaakt.

Voorzitters Rianne Meester-Broertjes (VOO) en Peter van Helsdingen (AGN) benadrukken dat zij bij het opstellen van de visie, en aan het belang dat zij hechten aan de cultuurhistorie, de natuur en het landschap, van het gebied, niet alleen staan. "Ook de bewoners van het Wilhelminapark, van de Dirck van Swietenlaan en die van de Endegeester- en Rhijngeesterstraatweg zien de grote betekenis van het gebied en de eventuele gevolgen van de voorgenomen ontwikkelingen."

Dat de geschiedenis zijn loop moet hebben, en dat het landgoed voor een deel een andere bestemming (bijvoorbeeld 'wonen' in plaats van 'zorg') zal krijgen is voor beide Oegstgeestenaren een gegeven. "Natuurlijk moet het gebied een functie krijgen, en natuurlijk is leegstand niet fijn, maar het terrein heeft meer bijzondere eigenschappen dan je in eerste instantie ziet," benadrukt Meester.
"Het is van belang dat we bij het herzien van het bestemmingsplan voor dit gebied inzien dat Endegeest een bufferfunctie heeft tussen Oegstgeest en het Bio Science Park," vult Van Helsdingen haar aan. "Bij het nadenken over nieuwe functies moeten we zorgen dat er zo zorgvuldig mogelijk met het gebied wordt omgegaan. Bij nieuwe plannen moeten de randen van wat mogelijk is niet worden opgezocht. Tart de diverse structuren niet, maar kies bij nieuwe elementen voor een plek die de minste schade oplevert."

Beiden stellen dat het van groot belang is om bij het nadenken over de herinrichting van Endegeest een breder gebied te betrekken. "Bij de grenzen van het opnieuw in te richten gebied houden bijvoorbeeld natuurwaarden immers niet op," stelt van Helsdingen. "Bij eventuele discussies over nieuwe fietspaden is het goed het hele bestemmingsplangebied Wilhelminapark en Geesten integraal te bekijken," vult Meester hem aan.

Peter van Helsdingen, die als gepensioneerd onderzoeker nog iedere dag werkzaam is bij Naturalis, legt de nadruk op de natuurwaarde van de oude strandwallen waarop het landgoed Endegeest is gebouwd. "Naast het kasteel ligt een heel oud en rustig perceel dat in de vele jaren die achter ons liggen, nauwelijks is beheerd." Hij vertelt dat dit soort 'van oerbos' deel uitmaakt van het Natuurnetwerk Nederland, en dus niet te vrezen heeft voor bebouwing. "Maar we moeten ons wel realiseren dat deze strandwal een bijzonder stukje natuurgebied is, waar je niet mee moet knoeien. Het is van belang dat er een goede inventarisatie wordt uitgevoerd, om de natuurwaarde van het totale gebied van het bestemmingsplan in kaart te brengen. Vooral wat betreft paddenstoelen - een traditionele indicator voor hoge natuurkwaliteit - is het een heel bijzonder gebied. We moeten voorkomen dat als een eventuele koper zich aandient, men snel, snel, snel te werk gaat."
"Het landgoed is te mooi om ons straks bij het maken van inrichtings- en beheersplannen onzorgvuldig te moeten haasten. Het is belangrijk dat we als burgers, maar ook als raadsleden inzien dat de landgoedsfeer in het gebied behouden moet blijven. Maak het rolstoeltoegankelijk, maar zonder brede fietspaden," legt Meester uit. "Daarbij komt dat het voor potentiële kopers van belang is om te weten dat er beperkingen gelden over wat er in de historische omgeving veranderd mag en kan worden. Denk bijvoorbeeld aan parkeerplaatsen die verwezenlijkt moeten worden bij een tot hoofdkantoor of appartementencomplex omgebouwd kasteel. Ondergronds is de natuurwaarde te groot voor de aanleg van een parkeergarage, en historische zichtlijnen verdwijnen bij een groot parkeerterrein, of parkeergebouw. Ook moet geïnventariseerd worden waar eventuele woningen zonder schade voor natuur en cultuurhistorie gebouwd kunnen. Laten we samen daar van tevoren rustig over nadenken."
Tot slot benadrukken beide bestuursleden nogmaals dat het erg belangrijk is dat er voor het hele gebied van het bestemmingsplan Wilhelminapark en Geesten, het toekomstbeeld wordt opgemaakt.
Dit beschermde dorpsgezicht omvat in hoofdlijnen het Wilhelminapark, de Endegeesterstraatweg, de omgeving van het gemeentehuis en buitenplaats Rhijngeest, het kasteel en landgoed Endegeest, inclusief het land van Bremmer (boezem van de Oudenhofpolder). "Dit is een zeer belangrijk onderdeel van dit deel van onze gemeente, omdat de uitstraling van de kwaliteit van de woningen, zoals gelegen in het Wilhelminapark, ver het gebied ingaat en een samenhang vormt met de monumentale gebouwen aan de Rhijngeesterstraatweg en de Endegeesterstraatweg, tot en met de bebouwing van en rondom het kasteel. Veranderingen in één deel van het beschermd dorpsgezicht, zoals nu voor het landgoed is voorzien, zullen doorwerken in de kwaliteit van het gehele gebied."

De Oegstgeester gemeenteraad vergadert binnenkort over het 'Ambitiedocument Park Endegeest' of over zijn opvolger: de Gebiedsvisie.
De gehele visie van de Adviescommissie Groen en Natuur en de Vereniging Oud Oegstgeest is na te lezen op www.oudoegstgeest.nl.

(Willemien Timmers)