Martijn Storms zoekt naar sporen van oude grenzen

De afgelopen decennia leken grenzen er steeds minder toe te doen. Sommigen droomden zelfs al van een grenzeloze wereld. Het was de coronapandemie die ervoor zorgde dat letterlijke en figuurlijke grenzen werden opgetrokken. We leerden weer hoe het is om met grenzen te leven. Maar dat niet alleen. Ook de recente ontwikkelingen in Oost-Europa met als dieptepunt de oorlog in Oekraïne laten zien dat er wel degelijk grenzen zijn waar hedentendage nog om gevochten wordt. Nieuwe grenzen zijn in de maak die tot voor kort als onmogelijk werden beschouwd.

Door Carina Kralt-Bos

Over grenzen gesproken: ook binnen Nederland zijn er ontzettend veel grenzen te vinden waar een lange geschiedenis aan voorafgaat. Denk aan grenslijnen, waterlinies, riviergrenzen, staatsgrenzen, dijken en sloten. Martijn Storms (conservator Kaarten & Atlassen van de Universitaire Bibliotheken Leiden) en Kester Freriks (auteur van romans, essays en natuurboeken) zochten het uit.

Langs oude grenzen in Nederland

Dat het onderzoek nu plaatsvond is niet zo gek. Het is dit jaar namelijk precies 150 jaar geleden dat Johannes Tiberius Bodel Nijenhuis (1797-1872) zijn ruime collectie van 50.000 kaarten, 300 atlassen en 2.200 topografische prenten en tekeningen naliet aan de Universiteitsbibliotheek van Leiden. Op initiatief van hoofdconservator Garrelt Verhoeven selecteerde Martijn Storms een aantal kaarten met bijzondere grenzen. Kester Freriks vergeleek de historische met de hedendaagse kaarten en ging al wandelend op zoek naar sporen van oude grenzen in het huidige landschap van Nederland. Elke wandeling liet hij zich vergezellen door een deskundige. Het leverde in totaal 36 bijzondere verhalen op die prachtig geïllustreerd zijn en gebundeld in het boek ‘Grensverkenningen. Langs oude grenzen in Nederland’. Alle provinciën komen aan bod maar de provincie Zuid-Holland is enigszins oververtegenwoordigd vanwege de link met Bodel Nijenhuis die opgroeide aan het Rapenburg in Leiden. 

Grenzen verkennen in Oegstgeest

Kester Freriks ging met burgemeester Emile Jaensch grenzen verkennen in Oegstgeest. Samen zochten zij naar sporen van de gouden tulpenboom in het ‘Verheerlykt Nederland’ en buitenplaats Abspoel die in de vijftiende eeuw door abt Willem van Mathenesse werd gebouwd. Abspoel kende een woelige geschiedenis. De eerste handgetekende kaarten van het kasteel (dat ook wel ‘huys’ werd genoemd) en het gebied dateren van 1742 en 1743 toen Willem Paedts Jacobsz een paar jaar daarvoor eigenaar was geworden. In 1863 is ‘t Huys Abspoel met de grond gelijk gemaakt omdat het geen functie meer had en te duur in onderhoud was. De zoektocht die Kester Freriks en Emile Jaensch ondernamen was dus geen makkelijke. Het leverde wel een bijzonder verhaal op over dit stukje Oegstgeest. “Dankzij Kester krijgt Abspoel weer smoel” aldus burgemeester Jaensch. Afgelopen vrijdag mocht hij in de Universiteitsbibliotheek van Leiden het eerste exemplaar van het boek in ontvangst nemen. Hij moest er een gemeentegrens voor passeren maar dat had hij er graag voor over.

Het boek ‘Grensverkenningen. Langs oude grenzen in Nederland’ is voor €24,99 verkrijgbaar in de boekhandels in Oegstgeest (Rijnlandse Boekhandel en de Kler) en daarbuiten.