Markant transport over trekvaart

Afgelopen zaterdag, 11 december, voer een bijzonder transport over de Leidsevaart/ Haarlemmertrekvaart van Huis te Manpad in Heemstede naar de scheepstimmerwerf in de Klaas Hennepoelpolder op de grens van Warmond en Oegstgeest.

De anderhalve eeuw oude eikenlaan op de historische buitenplaats Huis te Manpad telde oorspronkelijk meer dan honderd bomen, waarvan er kortgeleden nog maar zo’n veertig over waren, veelal in slechte staat. De laan wordt verjongd (volgens het oorspronkelijke ontwerp) met 115 nieuwe eikenbomen. Eén van de oude eiken heeft een bijzondere rol, de hoofdrol in de film ‘Van boom tot Boeijer’. Dit houten jacht is een prachtig project van werfbaas Alexander de Vos.

Schuit

Een paar weken geleden is de eik met de hand omgezaagd. Vorige week is de stam met een mallejan en paarden uit het bos gehaald. Afgelopen zaterdag werd de boom op een schuit naar de scheepstimmerwerf gevaren, als tussenstop op weg naar houtzaagmolen De Heesterboom in Leiden. Uiteindelijk wordt met het op windkracht gezaagde eikenhout een traditioneel schip gebouwd.

De vaartocht begon met een fotomoment voor de zichtas naar het Huis te Manpad. Daarna werd de schuit met vaarbomen op handkracht voorbewogen. Rudolf Le Poole, zevenvoudig winnaar van de beruchte Strontrace, stond aan het speciaal voor de gelegenheid gemaakte roer. Waar mogelijk werd de schuit gejaagd, dus getrokken vanaf de oever. Matroos en scheepstimmerman in opleiding Eike Postma liep in de trekzeel aan de jaaglijn. 

Paard

Bij De Zilk was de oever vrij genoeg om te jagen met paard Vilma van Ron Le Poole van ‘Paard aan het Werk’. Onvoorstelbaar hoe sterk het paard is. Het schuitje heeft nog nooit zo hard gevaren als nu getrokken door Vilma. Het laatste stuk is het schuitje gesleept door IJsbrand, zoon van de werfbaas, met z’n loodsjol. Moe en koud tot op het bot maar zeer voldaan kwam de ploeg eind van de middag in het donker aan bij de scheepstimmerwerf. Een onvergetelijke ervaring rijker.

Cultuurhistorie

In 1657 is de trekvaart tussen Leiden en Haarlem aangelegd. Dagelijks voeren volgens een vaste dienstregeling trekschuiten tussen de twee steden, waar weer aangesloten werd op trekschuitverbindingen naar andere steden. In de hoogtijdagen waren er overdag acht afvaarten en voer er ook nog een nachtschuit. De reis van Leiden naar Haarlem duurde slechts vier uur. Daarmee zijn de trekvaarten de eerste openbaar vervoer-infrastructuur in de tijd dat de Nederlandse welvaart tot grote bloei kwam. 

De trekvaarten hebben grote cultuurhistorische waarde, waarvoor, vooral dankzij de provincie Zuid-Holland, steeds meer waardering komt. Na invoering van de trein vanaf 1839, die de rol voor personenvervoer overnam, bleven de trekvaarten nog lang een functie vervullen voor vrachtvervoer. Zand, grond, mest, maar ook bomen werden via de Haarlemmertrekvaart in de Bollenstreek vervoerd.

Project

Het avontuur met de boom wordt vastgelegd door Yuri van Koeveringe voor de film ‘Van boom tot Boeijer’, op initiatief van Hein Krantz van het Huis te Manpad. Het project wordt ondersteund door de Erfgoedlijn Trekvaarten van de provincie Zuid-Holland.