Dirk Megchelse zet zich in voor Stichting Japanse Ereschulden

Zwarte wimpel naast het rood-wit-blauw

herdenken n Op zaterdag 15 augustus wapperde aan het Meijerspad fier het rood-wit-blauw. Oegstgeestenaar Dirk Megchelse had de Nederlandse vlag gehesen, maar dat niet alleen. De veteraan voegde er een zwarte ‘wimpel’ aan toe om stil te staan dat ‘we 75 jaar onze vrijheid vieren maar de Nederlandse regering ons nog steeds niet erkent als slachtoffers van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië.’

Megchelse werd zelf in 1938 in Batavia geboren. Zijn vader, die oorspronkelijk de kweekschool volgde in Nederland, was onderofficier bij het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL).

Zijn aanvankelijk rustige leventje werd ruw verstoord toen de Japanners in het voorjaar van 1942 Java veroverden, alle mannen krijgsgevangen maakte, en de vrouwen en kinderen in kampen stopte. “Ze deden er alles aan om het leven van de Europeanen zo beroerd mogelijk te maken”, vertelt Megchelse, omringd door allerlei tropische planten, in zijn achtertuin. Hoewel hij klein was, heeft hij levendige herinneringen aan zijn ellendige kamptijd, waarin zijn moeder met andere vrouwen door de Japanse soldaten geselecteerd werd om hakhout te verzamelen voor de kampkeuken. “Zij was een sterke en potige dame. Dat heeft haar er waarschijnlijk voor behoed dat ze als ‘troostmeisje’ uit de rij werd gepikt.”

Vader Megchelse, die uiteindelijk 23 jaar diende in Indië, en de talen en dialecten van het land sprak, werd tewerkgesteld in de mijnen nabij Tokio.

Ondanks alle ontberingen konden Dirk, zijn zusje en hun moeder, hun vader in december 1945 gelukkig weer in de armen sluiten in Balipapan op het eiland Borneo, in een tentenkamp dat door de Amerikanen was opgezet.

“Later heb ik via een klein dagboekje dat mijn vader bijhield pas echt begrepen wat hij meegemaakt heeft. Door alle gebeurtenissen was hij duidelijk getraumatiseerd. Hij diende nog wel even, maar werd eind jaren veertig voorgoed afgekeurd. Dat, en de manier waarop hij de dienst moest verlaten, is hij nooit te boven gekomen. Hij keerde in 1949 terug naar ons gezin, dat toen al in Oegstgeest woonde, maar is uiteindelijk jong gestorven.”

Megchelse, die onder andere bij de Marine Luchtvaart Dienst werkte, herdenkt in Den Haag jaarlijks op 15 augustus de slachtoffers van de Japanse oorlog. “Dit jaar vloog daar een B-25 Mitchell bommenwerper over. Dat vond ik prachtig om te zien, temeer omdat ik met zo’n vliegtuig met mijn moeder en zusje, zittend op de bommenluiken met meerdere moeders en kinderen, naar de vrijheid vloog.”

Dirk Mechelse is inmiddels actief bij de Stichting Japanse Ereschulden, die opkomt voor de belangen van de Nederlanders uit voormalig Nederlands-Indië die tijdens de Tweede Wereldoorlog door toedoen van de Japanse overheid schade hebben geleden, in concentratiekampen, gevangenis en of daarbuiten. “Het doet mij verdriet dat de KNIL-militairen het achterstallige salaris van de tijd dat ze door de Japanners te werk gesteld werden, achteraf niet alsnog hebben ontvangen. Andere defensiemensen kregen dat wel. Dat doet pijn.”

Deze stichting vraagt ook aandacht voor ‘de wijze waarop die Nederlanders bij terugkomst in Nederland werden bejegend, gediscrimineerd en hun grondrechten werden ontnomen’.

Onlangs is deze stichting een procedure tegen de Nederlandse Staat gestart ‘teneinde de aansprakelijkheid van de Staat vastgesteld te krijgen’. ‘Vanwege het vredesverdrag met Japan uit 1951 kunnen de Nederlandse slachtoffers de Japanse staat niet met succes aanspreken op de oorlogsmisdaden die zijn gepleegd en de schade die hierdoor is veroorzaakt’, zo is op hun website te lezen. ‘Deze ‘ontrechting’ klemt te meer nu de Nederlandse Staat tot op de dag van vandaag evenmin bereid is zelf volledige compensatie te bieden, terwijl hij daartoe wel verplicht is. Het ontbreken van de erkenning van juridische aansprakelijkheid en de geleden schade in een erbarmelijke oorlogstijd doet pijn, zelfs als deze pijn 75 jaren geleden is ontstaan.’

Met het hijsen van de Nederlandse vlag met zwarte wimpel, hoopt Megchelse dat meer Nederlanders stil zullen staan bij al het leed dat in de oorlog in Indië is geschied.

(Willemien Timmers)