Jan Wolkers' fascinatie voor Rembrandt - Lezing in Boerhaavezaal Oud-Poelgeest door Onno Blom

Zoals Leiden trots is op Rembrandt van Rijn, is het schrijversdorp Oegstgeest trots op de schilder, beeldhouwer en schrijver Jan Wolkers, Ruim drie eeuwen zitten er tussen de geboortedata van deze twee beroemde kunstenaars uit de Leidse regio, maar ze blijken meer gemeen te hebben dan menigeen weet.

De fascinatie van Jan Wolkers voor Rembrandt is dit najaar onderwerp voor een lezing van Onno Blom op dinsdag 8 oktober om 20.00 uur in de Boerhaavezaal van Kasteel Oud-Poelgeest. Kaarten voor deze lezing zijn verkrijgbaar via de Rijnlandse Boekhandel in Winkelcentrum Lange Voort in Oegstgeest.

Kunst

Jan Wolkers (1925-2007) werd al jong gefascineerd door de kunst. Als jongen liep hij elke zaterdag van zijn ouderlijk huis in de Deutzstraat 7 langs de Rijnsburgerweg naar Leiden. Niet om langs de straten te slenteren zoals de stadsjongens, maar om naar de Leidse musea te gaan. Ademloos kon hij in De Lakenhal staan voor Het Laatst Oordeel van Lucas van Leyden.

Al als puber besloot Wolkers om kunstenaar te worden om daarmee een tegenwereld te scheppen tegen de inktzwarte, gereformeerde wereld van zijn zwaar gelovige vader. Jan wilde op papier en in verf een nieuwe hemel en aarde scheppen.

Toen in de herfst van 1943, vlak voor zijn achttiende verjaardag, in zijn ouderlijk huis een oproep van de Arbeitseinsatz werd bezorgd, besloot hij om onder te duiken in de stad. De bezetting voelde voor hem als een bevrijding: eindelijk kon hij ontsnappen aan de harde hand van zijn vader en de 'gesel Gods'.

Dramatisch

Op zijn zolderkamer tekende Jan dramatische zelfportretten. De linkerzijde van zijn gezicht zette hij vol diepe krassen of vegen van zijn penseel. Dat was om het litteken op zijn slaap, dat hij als baby bij een ongeluk met een kokende pollepel had opgelopen en dat hij als een Kaïnsteken beschouwde, onzichtbaar te maken. Maar de duistere schaduw op zijn gezicht kwam ook doordat hij zijn eerste portretten maakte met de reproducties van zelfportretten van Rembrandt ernaast. De jonge Wolkers nam een voorbeeld aan het chiaroscuro van de oude meester. 'Rembrandt ging door mijn bloed als koorts'.

In het gebouw van de Leidse schilderacademie hingen affiches van de Germaanse SS waarop jongemannen werden opgeroepen om dienst te nemen aan het Oostfront. Jan trok zich daar niets van aan en werkte gewoon verder. Toen hij een stilleven aan het schilderen was, kwam de foute directrice, mevrouw Iterson-Knoepfle, binnen en zei tegen hem: "Als je zo doorgaat word je de Rembrandt van het Derde Rijk".

Gedachtenlandschappen

Rembrandt is altijd blijven spoken door het hoofd van Jan Wolkers. Vanaf de jaren zestig ging Wolkers abstract werken en vanaf de late jaren tachtig schilderde hij "gedachtenlandschappen", sneeuwstormen van verf in de kleuren van zijn laatste woonplaats Texel: pars van de hei, geel van de tulpenboom en blauw van de eindeloze zee.

Op het eerste gezicht hebben die schilderijen niets met Rembrandt of Leiden te maken, maar dat is bedrieglijk. In de stevige toets van Wolkers' penseel op zijn laatst doeken is Rembrandt ruwe stijl te herkennen.

Een half jaar voor de dood werd Wolkers uitgenodigd om naar Sint-Petersburg te komen. Dit omdat er een Russische vertaling van zijn verhalen werd gepresenteerd. Zijn gezondheid liet dit niet meer toe. Dat speet hem verschrikkelijk, want hij had zielsgraag De verloren zoon in de Hermitage nog in het echt gezien. "Dat schilderij, kén je dat?" zei hij tegen Onno Blom. "Dat is zó schitterend, let maar eens op hoe Rembrandt de handen van die vader op de rug van zijn zoon heeft geschilderd."

Reserveren via Rijnlandse Boekhandel

De Rijnlandse Boekhandel en Dorpsmarketing Oegstgeest presenteren: Een unieke lezing van Onno Blom; dit is de eerste keer dat Rembrandt en Wolkers samen in het 'licht' gezet worden.

• Onno Blom is een auteur en Wolkers-kenner!
• Binnenkort verschijnt Bloms boek over de jonge Rembrandt en zijn Leidse jaren!

Lezing

* Dinsdag 8 oktober
* Boerhaavezaal, Koetshuis Kasteel Oud-Poelgeest
* Inloop 19.30 uur - Aanvang 20.00 uur
* €10,- incl. consumptie p.p.

Voor meer informatie ga naar: www.rijnlandse-boekhandel.nl Kaartverkoop vanaf 1 juli