Kunsthistorica Corina Zuiderduin overhandigde vrijdag 15 februari het boek 'Het Mooie Westen, mythen en symbolen in Egypte' aan Wim Weijland, directeur van Rijksmuseum van Oudheden.
Kunsthistorica Corina Zuiderduin overhandigde vrijdag 15 februari het boek 'Het Mooie Westen, mythen en symbolen in Egypte' aan Wim Weijland, directeur van Rijksmuseum van Oudheden. Foto: PR

Mysterieuze vogels uit het Egyptische paradijs gesignaleerd in Oegstgeest

Historie

Vanaf oude tijden hebben mensen vermoed dat achter de mysterieuze beelden van Egypte wijsheid verborgen ligt. Kunsthistorica Corina Zuiderduin uit Oegstgeest bestudeerde de kunst van de oude Egyptenaren en komt tot de conclusie dat dit inderdaad zo is. Zij schreef het boek 'Het Mooie Westen'. Aan de hand van prachtige beelden en objecten worden mythen en symbolen stap voor stap ontsluierd. Op vrijdag 15 februari werd het eerste exemplaar uitgereikt aan Wim Weijland, directeur van Rijksmuseum van Oudheden.

"Bij het bestuderen van Egyptische kunst kwam ik zoveel bijzondere dingen tegen," vertelt Corina Zuiderduin. "Niet alleen in teksten, maar ook in beelden en objecten. Zij zijn de spiegels van de ideeën die erachter schuilgaan, ideeën over het ontstaan van leven en over de harmonie van de natuur, over rechtvaardigheid, liefde en schoonheid." In haar boek geeft zij niet alleen een heldere uiteenzetting over Egyptische symbolen, maar presenteert voor een deel nieuwe inzichten. Zo bestaat het paradijs van de Egyptenaren, volgens haar, niet uit landarbeid, zoals tot nu toe wordt aangenomen, maar is dit beeldspraak.


Het boek kwam tot stand onder begeleiding van Olaf Kaper, hoogleraar aan de Universiteit Leiden. Naast het bestuderen van Egyptische kunst had Corina Zuiderduin ook belangstelling voor kunst uit verschillende andere culturen. "Dat werkt verruimend. Je kunt daardoor door een andere bril naar het oude Egypte kijken," zegt zij. Bovendien putte zij voordeel uit haar beeldende achtergrond. Al twaalf jaar geeft zij lessen beeldende vorming in Rijksmuseum van Oudheden. Daardoor maakte zij kennis met de collectie van het museum die op een andere manier niet mogelijk was. De natuur in de polders Poelgeest speelde een andere belangrijke rol.


Visuele symboliek

Bij de Egyptenaren is het visuele aspect heel belangrijk," vertelt ze. "Zelfs hun schrift, de hiërogliefen, is een beeldvorm. De oude Egyptenaren spreken niet alleen in teksten, maar ook door beelden.

Symbolen spelen daarbij een grote rol. Symbolen spreken een eigen taal. Symbolen nodigen uit om erover na te denken, om langzamerhand steeds diepere lagen te ontdekken. De Egyptenaren hadden een unieke manier van uitbeelden. Vaak beelden illustraties in dodenboeken de tekst niet uit, maar vullen hem aan. Tekst en beeld vormen met elkaar een magnifiek complementair geheel."


Paradijs

Deze laatste manier van uitbeelden is bijvoorbeeld zichtbaar in de Egyptische voorstellingen over het paradijs. Dit paradijs duidden de Egyptenaren aan met het Rietveld of het Veld van Hotep, ook wel Het Mooie Westen genoemd. Als de Egyptenaar een rechtvaardige man of vrouw was geweest, eerlijk, liefdevol, genereus en behulpzaam voor zijn medemensen, mocht hij na de dood naar deze paradijselijke velden, een gebied van overweldigende schoonheid.

Waaruit bestond dit paradijs? Niet uit schitterende tuinen vol weelderige planten en bloemen, zoals in andere culturen. Het Egyptische paradijs bestond uit zwaar werk verrichten op het land. "Ik vond dat niet logisch," vertelt Corina Zuiderduin. "Toch wordt dit zo weergegeven in dodenboeken. We zien de Egyptenaar oogsten, ploegen en zaaien. Hij bewerkt de kleiige landbouwgronden en ploegt zelfs een immens groot rietveld om."

Tot nu toe worden deze illustraties geïnterpreteerd als echt landarbeid die de Egyptenaar moest verrichten, maar Corina Zuiderduin vermoedde dat het beeldspraak was. Zij vergeleek de illustraties van verschillende dodenboeken met elkaar, verdiepte zich in de teksten en kwam tot de conclusie dat deze illustraties inderdaad metaforisch zijn bedoeld. De Egyptenaar oogst de resultaten van zijn edele handelingen die hij tijdens zijn leven heeft verricht.

Dieren

In het boek Het Mooie Westen speelt, net als in Egypte, het visuele aspect een grote rol. Tekst en beeld vullen elkaar haarfijn aan. De frisse, originele vormgeving is verzorgd door Nina Kleingeld van Stikstofstudio uit Leiden. In het boek worden diverse markante, nog niet eerder opgemerkte verbanden tussen goden en symbolen gelegd. Daarbij nemen dieren een belangrijke positie in. Egyptische godenbeelden bestaan vaak uit wonderlijke wezens, half mens en half dier. Zij representeren krachten in de mens en in de natuur. Voor sommige diersymbolen zijn al eerder goede interpretaties gegeven, maar veel andere waren tot nu toe niet duidelijk.

Corina Zuiderduin: "Veel dieren die in het oude Egypte voorkwamen, komen ook in Nederland voor. De natuur in Polders Poelgeest was een boeiende inspiratiebron. Er groeien dezelfde planten die ook in het oude Egypte voorkwamen: riet, papyrus, de lis, de waterlelie. Er zijn graslanden, poeltjes en riviertjes. Het hele natuurgebied doet denken aan het rietveld van Egypte. Ook veel vogels die in het oude Egypte voorkwamen zijn in de polder te vinden: reigers, ooievaars, kieviten, zwaluwen, ganzen, eenden, soms een valk. Door deze dieren en hun specifieke gedrag te bestuderen, begin je te begrijpen waarom de Egyptenaren deze dieren als symbolen kozen voor bepaalde begrippen."

Leven

In haar boek worden diverse aspecten van de oude Egyptenaren in een ander licht geplaatst. Het blijkt dat hun levensvisie op logische denkbeelden is gebaseerd en dat de Egyptische godenwereld een samenhangend geheel is dat goed te begrijpen is.

Het boek gaat niet alleen over de dood, maar vooral over het leven. Het Mooie Westen is de plaats van de goden, maar kon ook op aarde worden bereikt. "Dan noem je het niet meer Het Westen, maar een hemel op aarde of zoals in de wijsheidstekst voor Merikare staat: 'Een mooi karakter is de hemel van een mens'. De afstand tussen goden en mensen was bij de Egyptenaren niet onoverkomelijk. Mensen konden goden worden op aarde."


Op vrijdag 15 februari overhandigde kunsthistorica Corina Zuiderduin het boek Het Mooie Westen, mythen en symbolen in Egypte aan Wim Weijland, directeur van Rijksmuseum van Oudheden. 


 


Het Mooie Westen, Mythen en Symbolen in Egypte (€29,95) is verkrijgbaar in Rijksmuseum van Oudheden en in de Rijnlandse Boekhandel. Voor informatie: www.degroenesfinx.nl. Zie ook: www.rmo.nl/uw-bezoek/activiteiten/het-mooie-westen.

Op donderdag 7 maart geeft Corina Zuiderduin een lezing in de Rijnlandse Boekhandel in Winkelcentrum Lange Voort.

Corina Zuiderduin: 'Het boek gaat niet alleen over de dood, maar vooral over het leven.' | Foto PR

Uit de krant

Uit de krant